Nobel Ödülleri her yıl Ekim ayında verilmektedir. Bu prestijli ve sahibinin adını ölümsüzleştiren
ödüller;
- Fizik
- Kimya
- Tıp
- Edebiyat
- Ekonomi
- Barış
Ödülü olmak üzere 6
alanda verilmektedir. Bazı istisnalar olsa da, Nobel Ödülü kazananların
çalışmaları gerçekten alışılmışın dışına çıkan çığır açıcı buluşlardır. Nobel
Ödülü sahipleri 1 yılı aşan bir seçim süreci sonunda belirlenmektedir.
Bu sürecin, en önemli
ayağını her alanın Nobel Komitesi
tarafından belirlenmiş olan kişilere “aday
gösterme formları”nın gönderilmesi ve bu bilim insanları tarafında
belirtilen adayların değerlendirilmesi oluşturur. Kimin kimi aday gösterdiği
ise 50 yıl boyunca saklı tutulur. Yani, 2015 yılında bu listelere bir bakmak
istersek, 1964 ve öncesinde aday gösterilen ve gösterenlerin isimlerini
öğrenebiliriz.
Örneğin, 1953 yılında
Nobel Tıp Ödülü Hans Krebs (ve Fritz Lipmann)’e verilmiştir. Hans Krebs’in adı
gerçekten de bugün bütün ders kitaplarındadır ve “Krebs Döngüsü” dendiğinde,
bunu bilmeyen veya en azından duymamış bir biyoloji, tıp, ziraat, vs.
öğrencisine rastlayamazsınız. Şimdi (yani 2015 yılında) biliyoruz ki, 1953
yılında aday göstermeleri için kendilerine form gönderilen 166 kişiden 7’si,
Hans Krebs’in, 4’ü Fritz Lipmann’ın
adını yazmıştır.
Ayrıca, Hans Krebs ve Fritz
Lipmann’ın 1953 yılından önceki yıllarda sırası ile 16 ve 6 kişi tarafından
aday gösterilmiş olduklarını görüyoruz.
Bu listelerden
öğrendiğimiz diğer bir şey ise, aday gösterenlerin ise birçoğunun ya Nobel
Ödülü sahibi olmaları, ya da daha sonra bu ödülü kazanmış olmaları. Örneğin,
Hans Krebs’i aday gösterenler arsında Otto Meyerhof, Gerty Cori, Carl Cori gibi
isimleri görürken Fritz Lipmann’ı Albert von Szent-Györgyi, ve yine Gerty Cori,
Carl Cori’nin aday gösterdiklerini görüyoruz. Bu isimlerin hepsi Nobel ödülü
almıştır.
Ancak, buradan
çıkardığımız diğer bir şey ise, 1953 yılında Hans Krebs ve Fritz Lipmann’ın
Nobel Ödülü kazanmalarında “Cori Döngüsü”ünü keşfeden karı koca Cori’lerin
oylarının rolüdür.
Diğer ödüller için bu tür
bir merakınız varsa, aşağıdaki linki tıklayın…
Şimdi eminim hepinizin
merak ettiği, ülkemizin yegane Nobel Ödülü sahibi Orhan Pamuk’un kimler
tarafından hangi yıllarda ve kaç kez Nobel’e aday gösterildiği… Üzgünüm, bunun için
2056’yı! beklemeniz gerekir.